روانشناسی خودکشی قابل پیشبینی است؟ چگونه از خودکشی خودمان و یا عزیزانمان جلوگیری کنیم؟

[سوسکیِ سابق]

خودکشی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشت اجتماعی و یکی از ده علت اصلی مرگ در جهان شناخته می‌شود. اگر خودتان یا یکی از اطرافیانتان در فکر خودکشی هستید، شاید تصور کنید هیچ راه‌حلی برای مشکلاتتان وجود ندارد. اما می‌توان گام‌های مؤثری برای جلوگیری از یک فاجعه بزرگ برداشت. شاید بتوان گفت، خودکشی بدترین واکنش به موقعیت‌های استرس‌زای زندگی است. شناخت علائم هشداردهنده خودکشی، روش‌های خودکشی و شایع‌ترین داروهای مورداستفاده در خودکشی و علایم مسمومیت با آن ها و شروع درمان حرفه‌ای؛ بهترین مسیر برای کنترل افکار مربوط به خودکشی است.

تمایل به خودکشی یک مشکل حاد است که سریعاً باید برای درمان آن اقدم کرد.

 

[سوسکیِ سابق]

درک خودکشی​

بر اساس تعریف سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، خودکشی مرگی ناشی از آسیب به خود است که باهدف پایان‌دادن به زندگی انجام می‌شود. اقدام به خودکشی هنگامی است که فرد با آسیب به خود در تلاش برای پایان بخشیدن به زندگی خود است ولی منجر به مرگ نمی‌شود.

سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که سالانه حدود یک میلیون نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. چه چیزی باعث می‌شود، افراد مجبور به کشتن خود شوند؟ برای افرادی که درگیر این مشکل نیستند، درک این افراد بسیار دشوار است. آسیب به خود تلاشی ناامیدانه برای فرار از رنج است. این افراد معمولاً احساس نفرت از خود داشته و ناامیدی و انزوا آن‌ها را کور می‌کند.

خودکشی چهارمین علت اصلی مرگ‌ومیر درنوجوانان ۱۵ تا ۱۹ سال است. این گروه سنی بسیار در معرض خطرات چنین افکاری هستند.۷۷% از خودکشی‌ها در جهان مربوط به کشورهای کم‌درآمد یا درآمد متوسط است. مشکلات مالی می‌تواند یکی از دلایل اقدام به خودکشی باشد.

چگونه مانع خودکشی افراد شویم؟ روز ۱۰ سپتامبر یا ۲۰ شهریور روز جهانی پیشگیری از خودکشی اعلام شده است. در این روز سعی کنیم با آگاهی‌بخشی در مورد خودکشی، میزان آن را در تمام جامعه کم کنیم.

 

[سوسکیِ سابق]

باورهای غلط و رایج در مورد خودکشی​

بسیاری از افرادی که به خود آسیب می‌زنند توسط اطرافیانشان درک نمی‌شوند. به این دلیل که برخی باورهای غلط در مورد آسیب به خود و خودکشی وجود دارد که باعث کمتر دیده‌شدن علائم خطر می‌شود. برخی از اینباورهای غلط عبارت‌اند از:

• افرادی که در مورد خودکشی صحبت می‌کنند، واقعاً این کار را انجام نمی‌دهند. این باور کاملاً غلط است. بسیاری از افراد قبل از خودکشی سرنخ یا هشدار داده‌اند. حتی جملات و اشارات غیرمستقیم به مرگ می‌تواند از علائم این مشکل باشد. مانند: «وقتی من رفتم پیشمان می‌شوی.»
• هرکسی که سعی می‌کند خود را بکشد، دیوانه است. این باور هم اشتباه است و بسیاری از این افراد روان‌پریش یا دیوانه نیستند. بسیاری از آن‌ها ناامید، افسرده، ناراحت و غمگین هستند. این ناراحتی و درد عاطفی لزوماً به معنای بیماری روانی نیست.
• اگر کسی در خودکشی مصمم باشد، هیچ‌چیز مانع او نمی‌شود. اما واقعیت این‌طور نیست. انگیزه پایان‌دادن به زندگی دائمی نیست. حتی یک فرد بسیار افسرده هم ممکن است، احساسات متغیری نسبت به تمایل به زندگی و مرگ داشته باشد. این افراد به‌جای تمایل به مرگ فقط می‌خواهند، درد را متوقف کنند و این درد از راه‌های دیگری هم می‌تواند متوقف شود.
• افرادی که مرگ را انتخاب می‌کنند، تمایلی به کمک‌گرفتن از دیگران ندارند. درصورتی‌که این موضوع واقعیت ندارد. بسیاری از افراد قبل از خودکشی به دنبال کمک هستند. مطالعات نشان می‌دهد، بیش از ۵۰% قربانیان در ۶۶ ماه قبل از مرگ به دنبال کمک روان‌شناس بوده‌اند.
• صحبت در مورد خودکشی می‌تواند، به شخص ایده بدهد. این باور غلط است. شما با صحبت در مورد این موضوع به کسی ایده نمی‌دهید. صحبت صریح و صادقانه در مورد این افکار و احساسات می‎تواند یک زندگی را نجات دهد.

یکی از علائم خودکشی کناره گیری از جمع دوستان و تمایل به تنهایی است.

 

[سوسکیِ سابق]

خودکشی در دین​

در تمامی ادیان خودکشی نهی شده و گناه محسوب می‌شود. باورهای فرهنگی رایج در مورد خودکشی در تمامی کشورها این عمل را یک ضعف تلقی کرده و آن را یک راه‌حل اشتباه برای فرار از درد می‌دانند. در ادیان مختلف خودکشی به دلیل آسیب به بدن یک گناه بزرگ محسوب می‌شود. زندگی یک موهبت از طرف خداست و ازبین‌بردن آن نوعی عدم قدردانی از نعمت‌های خدا به‌حساب می‌آید. همین موضوع باعث شده بسیاری از انسان‌ها در زمان مشکلات و فشارهای زندگی از خودکشی و آسیب به خود منصرف شوند.

 

[سوسکیِ سابق]

علائم اقدام به خودکشی​

تمایل به خودکشی با علائم هشداردهنده‌ای شروع می‌شود. درصورتی‌که در مورد این علائم آگاهی داشته باشید، می‌توانید برای درمان این مشکل اقدامات لازم را انجام دهید. هر یک از موارد زیر ممکن است زنگ خطری باشد که باید به آن توجه کرد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که این علائم هشداردهنده همیشه وجود ندارند و در افراد مختلف تفاوت دارند. برخی افراد نیت خود را بیان می‌کنند، درصورتی‌که برخی دیگر افکار و احساسات خود را از بقیه مخفی نگه می‌دارند.

• صحبت در مورد خودکشی: جملاتی مانند «من خودم را می‌کشم.»، «ای‌کاش من مرده بودم.» یا «ای‌کاش من به دنیا نمی‌آمدم.». یا اینکه فرد ابراز می‌کند که هیچ دلیلی برای ادامه زندگی ندارد.
• صحبت‌کردن در مورد احساس تنهایی، ناامیدی و یا گیرافتادن
• تهیه وسایلی برای آسیب به خود مثل نگه‌داری قرص
• کناره‌گیری از اجتماعات و تمایل به‌تنهایی
• احساس اندوه و لذت نبردن از زندگی
• وجود نوسانات خلقی: احساسات شدید و هیجانات در یک روز و دلسردی شدید در روز دیگر
• تمایل به خشونت
• احساس گرفتاری یا ناامیدی در موقعیت‌های خاص
• تنظیم وصیت‌نامه و واگذاری اموال گران‌قیمت به اعضای خانواده یا دوستان
• افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
• تغییر روال عادی زندگی از جمله تغییر در الگوی غذا خوردن و خوابیدن مانند افزایش یا کاهش شدید خواب شبانه یا افزایش یا کاهش شدید اشتها و در نتیجه کاهش یا افزایش قابل‌توجه وزن.
• انجام کارهای خطرناک مثل مصرف مواد مخدر یا رانندگی بدون احتیاط
• خداحافظی از اطرافیان طوری که انگار دیگر آن‌ها را نخواهد دید.
• تغییرات شخصیتی یا اضطراب شدید، به‌خصوص زمانی که همراه با یکی از علائم ذکر شده قبلی باشد.

 

[سوسکیِ سابق]

علل خودکشی​

افکار مربوط به خودکشی به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات شخص در شرایط سخت زندگی احساس می‌کند که نمی‌تواند با مشکلات روبرو شود. در این شرایط شخص به آینده امید نداشته و مرگ را به‌اشتباه یک راه‌حل تصور می‌کند. خودکشی ممکن است مربوط به روابط ژنتیکی باشد. در بسیاری از افرادی که خود را می‌کشند یا افکار خودکشی را دارند، سابقه خودکشی خانوادگی دیده می‌شود.

 

[سوسکیِ سابق]

• علل خودشناسی در روان‌شناسی​

روان‌شناسان مواجهه با شرایط سخت را علت اصلی آسیب به خود می‌دانند. افراد معمولاً به علت یکی از موارد زیر تمایل به خودکشی پیدا می‌کنند.

• مشکلات روحی و روانی
• سابقه اقدام به خودکشی
• اختلال روانی زمینه‌ای مانند افسردگی حاد، اختلال استرس پس از سانحه یا اختلال دوقطبی
• زورگویی یا تبعیض
• انواع مختلف سوءاستفاده، از جمله تجاوز؛ سوءاستفاده خانگی، جسمی یا جسمی
• ازدست‌دادن یکی از عزیزان به‌ویژه به دلیل خودکشی
• پایان یک رابطه
• درد یا بیماری جسمی طولانی‌مدت
• سازگار نشدن با تغییرات بزرگ مثل بازنشستگی یا اخراج
• مشکلات مالی
• مشکلات مسکن از جمله بی‌خانمانی
• انزوا یا تنهایی
• زندان
• تجربه موقعیت استرس‌زا مانند خدمت سربازی یا کنکور
• احساس ناکافی بودن یا شکست در یک مسیر
• اعتیاد به مواد مخدر
• بارداری، زایمان یا افسردگی بعد از زایمان
• مشکوک شدن به هویت جنسی یا جنسیت خود
• فشارهای فرهنگی مانند ازدواج اجباری
• سابقه خانوادگی اختلالات روانی، سوءمصرف مواد، خشونت جسمی یا جنسی

 

[سوسکیِ سابق]

• علل اجتماعی خودکشی​

رویکرد غالب مردم دررابطه‌با علت خودکشی بیماری‌های روانی مانند افسردگی است. اما دراین‌بین نباید علل اجتماعی آن را فراموش کرد. افراد به دلیل جدایی و طلاق، ازدست‌دادن شغل و فشار مالی، تحقیر عمومی یا تهدید به دستگیری به خود آسیب وارد می‌کنند. شرایط اجتماعی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به شخص وارد کند. افزایش نابرابری و کاهش صمیمیت بین افراد باعث بروز مشکلاتی در افراد جامعه شده و الگوهای رفتاری خودتخریبی را ایجاد می‌کند.

خودکشی به دلایل مختلفی از جمله پایان رابطه، مشکلات مالی و تنهایی اتفاق می‌افتد.

 

[سوسکیِ سابق]

• علل افزایش خودکشی در ایران​

طبق آمار به‌دست‌آمده از میزان خودکشی در ایران بیشترین تعداد مربوط به استان‌های تهران، فارس، خوزستان، آذربایجان شرقی و کرمانشاه است. اگر بخواهیم نسبت این تعداد را به میزان جمعیت بیان کنیم، باید گفت استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه در صدر لیست قرار دارند.

در ایران بیشترین میزان خودکشی در جوانان اعلام شده است. این گروه سنی به دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دچار مشکل می‌شوند. اما اصلی‌ترین علت خودکشی در جوانان ناامیدی و عدم اطمینان به آینده است.

 

[سوسکیِ سابق]

• دلایل خودکشی در نوجوانان​

آسیب به خود در کودکان و نوجوانان می‌تواند، به دلیل رویدادهای استرس‌زای زندگی باشد. در شرایطی ممکن است، موضوعی برای یک نوجوان جدی و غیرقابل‌حل باشد؛ درصورتی‌که آن مشکل برای بزرگسالان بی‌اهمیت جلوه کند. شرایطی مانند مشکلات مدرسه یا ازدست‌دادن دوست می‌تواند خطر خودکشی نوجوانان را افزایش دهد. در برخی مواقع هم کودک یا نوجوان در شرایط خاصی قرار دارد که مایل به صحبت در مورد آن نیست. اما این عوامل می‌توانند یک زنگ خطر باشند.

• داشتن اختلالات روانی از جمله افسردگی
• ازدست‌دادن یا درگیری با یکی از دوستان نزدیک یا اعضای خانواده
• سابقه سوءاستفاده جنسی یا جسمی
• مشکلات مربوط به الکل یا مواد مخدر
• مشکلات جسمی یا پزشکی، به‌عنوان‌مثال باردار شدن یا داشتن عفونت مقاربتی
• قربانی قلدری و زورگویی
• عدم اطمینان از حس جنسی
• خواندن یا شنیدن اخبار خودکشی
• شناختن همسالانی که خودکشی کرده‌اند.