ادبیات جهان تحلیل ادبیات

[ریحانه اسفندیاری]

دوره پهلوی اول (1320-1299) که مقارن وقوع دو جنگ جهانی است یکی از حساس ترین دوره های تاریخی ایران است که تاثیر عمیقی بر تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی دوران بعدی داشته است. در حوزه فرهنگ و ادب, به خصوص ادبیات داستانی نیز این تحول به شکل چشمگیری مشاهده می شود. ادبیات داستانی برخلاف نظر گروهی که آن را محصولی تماما وارداتی از غرب می دانند, ریشه در فرهنگ و ادب قدیم ایران داشته است.در این دوره به دنبال زمانهای تاریخی, داستان کوتاه و زمانهای اجتماعی خلق می شوند و در حوزه داستان کوتاه محمدعلی جمالزاده نخستین نویسنده پرکاری است که آثار او بعدها سرمشق و الگوی بسیاری از نویسندگان قرار می گیرد. مجموعه داستانی یکی بود یکی نبود وی نقطه عطفی در ادبیات داستانی معاصر به شمار می رود. در این دوران چند طیف مختلف از نویسندگان به داستان نویسی مشغول هستند. گروهی صرفا برای تفنن و سرگرمی قلم می زنند و آثارشان مملو از مضامین مبتذل است که به صورت پاورقی در روزنامه ها چاپ شده اند.

 

[ریحانه اسفندیاری]

عده ای دیگر که داعیه داستان نویسی دارند به علت ناآشنایی با تکنیک آن و عدم شناخت مسایل اساسی جامعه, نتوانستند آثاری در خور خلق کنند. از این دسته می توان ربیع انصاری, مشفق کاظمی, صنعتی زاده و ... را نام برد. اما هدایت شاید چهره استثنایی این دوره است که توانست یکی از هنرمندانه ترین داستانهای فارسی را خلق کند هر چند که محتوا و درونمایه های آثار وی آکنده از یاس و ناامیدی مفرط بود. عده ای نیز همچون بزرگ علوی با سرسپردگی به حزب توده به تبلیغ عقاید حزبی خود پرداختند.به طور کلی می توان گفت که فضای حاکم بر داستان نویسی این دوره از حیث محتوا آکنده از ناامیدی و یاس, نیست انگاری, فساد اخلاقی و مضامین رمانتیکی مبتذل و گاه دین ستیزی است و در مجموع می توان ادبیات این دوره را ادبیات شکست و سرخوردگی نامید که گوشه هایی از تاریخ فرهنگی ما را در خود منعکس کرده است.
استنادها